De beste Bidder | Franciscus Elgersma

Het boekje, dat mij ter recensie is toegestuurd, bevat een preek van Franciscus Elgersma, (1627 – 1712), geboren in Friesland. Hij heeft tijdens zijn ambtelijke bediening verschillende Friese gemeenten gediend.

De preek in dit boekje gaat over het eerste kruiswoord, namelijk het gebed van Christus voor Zijn kruisigers. Christus wordt in deze preek als ‘De grootste van alle zondaren’ (wegens de toerekening van de zonden van al de Zijnen) voorgesteld als ‘De beste van alle bidders’.
In het eerste deel van de preek wordt het gebed van Christus tot Zijn Vader om vergeving voor Zijn kruisigers behandeld. Daarin toont de prediker de onbepaaldheid van dit gebed aan, terwijl het toch niet voor alle mensen hoofd voor hoofd is. De voorbede van Christus strekt zich niet verder uit dan Zijn verdienste. En vervolgens de inhoud van dit gebed, waarin Christus als het ware aan Zijn Vader vraagt: ‘Was deze bloedschuld af met Mijn bloed’.
Het tweede deel van de preek bevat de reden, waarmee Christus Zijn Vader zocht te bewegen, namelijk hun onwetendheid. Een gebed dat door de Vader verhoord is. Hoe treffend staat er dan: Dat velen van hen, dat bloed wat zij vergoten hadden, naderhand door het geloof hebben gedronken.

Vervolgens wordt Christus voor gesteld als de enige ware Voorbidder. Zo teer, onderwijzend en vertroostend wordt Christus’ voorbede in de hemel dan behandeld. Om een voorbeeld te noemen: Wat zou er van ons worden als Christus in Zijn heerlijkheid voor Zijn Vader niet steeds herhaalde: Vader vergeef het hun? En verder: De wonden, die Hij voor ons ontvangen heeft, heeft Hij niet willen vernietigen, maar liever in de hemel brengen, opdat Hij God Zijn Vader de prijs van onze vrijheid mocht vertonen. Die voor bede is ook zeer vruchtbaar: Hij pleit voor ons met zulk een goed succes, dat wij het ganse proces met alle kosten komen te winnen. Hij bidt met grote liefde tot de Zijnen: Hij is zo lieftallig jegens ons, dat Hij niet kan geen medelijden hebben met onze zwakheden.
In een uitgebreide toepassing wordt de voorbidding van de heiligen afgewezen, de bronaders van vertroosting geopend, de gaven die deze Voorbidder bezit aangewezen en tenslotte de liefdeplicht voorgehouden om te bidden voor elkander.

Deze preek is zeer leerzaam, rijk van inhoud, vol geest en leven. Een levend gemaakte ziel zal er vermaak in vinden, terwijl de onbekeerden de rijkdom van genade en de weg der zaligheid er in wordt aangewezen.

De Friese predikant ds. F. Elgersma (16271712) heeft verschillende boeken geschreven, waaronder zeven preken over de zeven kruiswoorden van Christus. Deze uitgegeven preek handelt over het eerste kruiswoord met als aansprekende titel 'De beste Bidder'. We kunnen deze predicatie van 62 pagina's beter een verhandeling noemen, die niet zozeer geschikt is om tijdens de eredienst voor te lezen. Niettemin schrijft de predikant zelf: 'Want het behaagt ons niet een groot boek, maar slechts een klein traktaatje van weinig bladzijden over deze stof neer te stellen.'
Doch de bijzondere inhoud is het zeker waard om gelezen te worden. Allereerst geeft deze leraar een grondige verklaring van dit kruiswoord, waarna hij in de toepassing verschillende leringen trekt. Toen wij deze verhandeling doornamen, kwam bij ons wel de gedachte boven hoe het mogelijk was dat zijn hoorders een dergelijk geleerde en uitgebreide verhandeling vanaf de preekstoel konden volgen! Onze tijd wordt wel een tijd vol geleerdheid genoemd, maar als het over de zuivere waarheid gaat is het al gauw te moeilijk.
Het tweede wat ons opviel is dat gezien de vele aangehaalde citaten ds. Elgersma een belezen leraar en bijzonder thuis was in kerkvaders, wijsgeren, en roomse dwaalleraars. Het meeste citeert hij uit de werken van Augustinus.
Het derde wat we willen noemen is de wijze van bestrijden van ds. Brinck; we vinden het terecht dat de heer G. Jongsma deze er achteraan heeft geplaatst.
De vierde opmerking is dat hij niet zoetsappig over Rome schrijft (zoals men helaas heden ten dage veel doet), maar de dwalingen terdege bloot legt.

Ds. Elgersma noemt Christus: 'De beste Bidder'. Het grootste zal zijn als wij de slechtste worden, want dan krijgt Hij als de beste Bidder de hoogste waarde, en valt alle grond in ons gebed weg en krijgt Zijn bloed, gerechtigheid en voorbede alleen betekenis.
Het fotobijschrift op bladzij 2 bevat een foutje, daar ds. Elgersma niet zijn linkerhand maar zijn rechterhand op het hart heeft gelegd en de linkerhand op de Bijbel. De uitgever geeft deze preken uit zonder winstoogmerk, maar wij wensen dat u winst voor uw ziel mag opdoen.

De tekst van de preek of verhandeling is Lukas 23 vers 34a: “En Jezus zei: Vader, vergeef het hun; want zij weten niet, wat zij doen.” Vanaf bladzijde 3 tot 18 worden de woorden uitgelegd. Ds. Elgersma verklaart onder andere voor wie Jezus hier wél bidt en voor wie niet. Ook legt hij uit hoe Jezus deze mensen kon verontschuldigen met “zij weten niet wat zij doen”.
Vanaf bladzijde 18 stelt het boekje de leer aan de orde die uit de tekst gehaald kan worden: “De Heere Jezus is onze enige ware Voorbidder bij Zijn Vader.” Deze uitspraak bevestigt hij met zes schriftplaatsen. Heel onderwijzend.
Vanaf bladzijde 24 omschrijft hij zes bijzonderheden van Jezus’ voorbidding, waarin je ziel wordt meegevoerd in aanbidding. O, wat is de Schrift rijk en wat kreeg ds. Elgersma veel wijsheid om op zo’n manier deze troostvolle waarheden uit de Schrift tevoorschijn te halen. Om een voorbeeld te geven.
Als tweede noemt hij: “De Heere Jezus bidt voor ons in de hemel, door het tonen van Zijn wonden, in Zijn doornagelde handen en voeten, alsook in Zijn doorstoken zijde…
Thomas Aquinas, die grote schoolleraar, onderscheidt drieërlei voorbidding van Hem:
(1) vóór Zijn lijden, door vurige gebeden
(2) in Zijn lijden, door het uitstorten van Zijn bloed
(3) na Zijn hemelvaart, door het tonen van de littekenen van Zijn wonden.
En waarlijk, de laatste voorbidding voor ons is de krachtigste. Zoveel wonden, zoveel monden, om voor ons te spreken.”

Vervolgens past ds. Elgersma vanaf bladzijde 31 deze waarheid toe, eerst om de aanbidding der heiligen in de roomse godsdienst te weerleggen; daarna tot onze vertroosting. In welke omstandigheden is Jezus’ voorbede ons tot troost?
1. tegen het razen van de duivel.
2. tegen de stank van de zonde.
3. tegen de strengheid van Gods wet.
4. tegen de benauwdheid van het gemoed.
5. tegen de vrees voor de dood.
6. tegen de schrik voor de oordeelsdag.

Ook behandelt deze Friese prediker, vanaf bladzijde 41, de gaven die onze hemelse Voorbidder bezit:
1. Hij is een zeer getrouwe Voorbidder.
2. Hij is een zeer rechtvaardige Voorbidder.
3. Hij is een zeer welsprekende Voorbidder.
4. Hij is een onophoudelijke Voorbidder.
5. Hij is een krachtdadige Voorbidder.
Ten slotte dringt de prediker vanaf bladzijde 47 aan om Jezus hierin na te volgen in onze liefdeplicht, namelijk om voor elkaar te bidden. Hierin komen overtuigende motieven aan de orde.
Heel hartelijk aanbevolen – om warm van hart te worden bij het overdenken Wie deze beste Bidder is!